Blizna jest zmianą zbudowaną z tkanki łącznej włóknistej zastępującej skórę właściwą w trakcie gojenia się rany. Blizny powstają na skutek uszkodzenia skóry spowodowanej przez uraz (np. blizna po operacji chirurgicznej, po cięciu cesarskim), w trakcie gojenia się stanów zapalnych czy chorobowych skóry (np. blizny potrądzikowe).
Co to jest blizna?
Blizna jest zmianą zbudowaną z tkanki łącznej włóknistej zastępującej skórę właściwą w trakcie gojenia się rany. Blizny powstają na skutek uszkodzenia skóry spowodowanej przez uraz (np. blizna po operacji chirurgicznej, po cięciu cesarskim), w trakcie gojenia się stanów zapalnych czy chorobowych skóry (np. blizny potrądzikowe).
Tworzenie się blizny jest naturalnym, fizjologicznym procesem gojenia się rany. Skóra właściwa (warstwa skóry pod naskórkiem) jest zastępowana tkanką włóknistą, zawierającą liczne włókna kolagenowe. Blizna różni się wyglądem od otaczającej skóry. Jest mniej sprężysta, elastyczna, naskórek ją pokrywający jest cieńszy, bardziej podatny na urazy. Brak w niej gruczołów potowych i łojowych. Przeważnie różni się zabarwieniem i podatnością na opalanie.
Proces kształtowania się blizny jest długotrwały i ostateczne jej uformowanie trwa około roku.
Fazy gojenia się rany
1. faza zapalna – trwa przez pierwsze 24-48 h od zranienia. Zwiększa się przepuszczalność naczyń włosowatych. Rana wypełnia się skrzepem.
2. faza naprawcza – komórki w skórze właściwej produkują kolagen, brzegi rany obkurczają się.
3. faza przebudowy (remodelingu) – następuje degradacja nadmiaru kolagenu, zmniejsza się gęstość naczyń włosowatych, blizna staje się bledsza, pokryta cienkim naskórkiem, płaska. Ten okres trwa nawet około 1 rok.
Proces gojenia się rany zaburzają m.in. :
choroby metaboliczne np. cukrzyca
niedobory składników odżywczych, witamin
niedostateczne ukrwienie rany
zakażenie rany
niedożywienie
stosowanie glikokortykosteroidów
choroba nowotworowa.
Jakie są rodzaje blizn?
Ze względu na przyczynę pojawienia się blizny możemy wyróżnić :
blizny pooperacyjne
blizny poparzeniowe
pourazowe
potrądzikowe
rozstępy.
Natomiast biorąc pod uwagę wygląd i sposób gojenia się blizny wyróżniamy:
blizny linijne
blizny zanikowe
blizny przerostowe
bliznowce (keloidy).
Blizny linijne najczęściej powstają po operacji (np. pozioma blizna w podbrzuszu po cięciu cesarskim). Przebiegają równolegle z fałdami skórnymi, dlatego stosunkowo dobrze się goją, szybko zanikają i są mało widoczne.
Blizny zanikowe najczęściej powstają na skutek obecnego stanu zapalnego w trądziku lub rozdrapywania strupków w ospie wietrznej. Blizna przybiera kształt zagłębienia.
Ryc. 1 Blizny zanikowe
https://globalnews.ca/news/4488396/how-to-get-rid-of-acne-scars/
Blizny przerostowe – są formą patologiczną blizny. Są uwypuklonymi ponad powierzchnię skóry twardymi zgrubieniami, barwy różowej lub czerwonej. Pozostają w granicy rany, nie przekraczając jej zarysu. Najczęściej powstają po oparzeniach, operacjach, urazach lub zmianach pozapalnych.
Bliznowce (keloidy) są to wypukłe guzy osiągające wielkość od kilku milimetrów do kilku centymetrów. W okresie wzrostu są barwy różowej lub czerwonej, potem bledną. Przekraczają powierzchnię rany, co odróżnia je od blizn przerostowych. Są spowodowane nadprodukcją kolagenu. Powstają po zabiegach chirurgicznych, szczepieniach, zmianach trądzikowych, przebyciu ospy czy po oparzeniach. Najczęściej umiejscawiają się na klatce piersiowej, ramionach, płatkach uszu oraz nad stawami. Po wycięciu chirurgicznym dają bardzo często nawroty. U osób z predyspozycjami istnieje coś takiego, jak bliznowce samoistne – powstają bez uchwytnej przyczyny w miejscach, które nie uległy zranieniu.
Do powstawania blizn przerostowych i koloidów predysponują czynniki genetyczne, rasa czarna, lokalizacja rany na tułowiu, ramionach, małżowinach usznych oraz wydłużone gojenie się rany.
Ryc. 2 Keloid w okolicy mostka
https://www.researchgate.net/figure/Patient-1-chest-extensive-spontaneous-keloids-and-keloid-scar-over-midline-sternotomy_fig3_287791730
Jak zapobiegać powstaniu nieestetycznej blizny?
Oczyszczać i dezynfekować ranę – należy bezwzględnie przemyć ranę zimną wodą i usunąć wszelkie ciała obce.
zabezpieczyć ranę – na niewielkie skaleczenia możemy przykleić plaster lub nałożyć jałowy kompres. Większe rany powinny być skonsultowane z lekarzem, który zaopatrzy je w odpowiedni sposób.
unikać promieni UV – świeże rany przez pierwsze 2 miesiące nie powinny być wystawiane na działanie promieni słonecznych, gdyż mogą pojawiać się przebarwienia. W miejscach narażonych na słońce należy stosować mocne filtry przeciwsłoneczne (30 SPF i więcej), unikać ekspozycji na słońce w godzinach 10.00-15.00 oraz powtarzać aplikacje filtru co kilka godzin.
opatrunki i żele silikonowe – powinny być stosowane już 3 tygodnie po powstaniu urazu. Przyczynia się to do prawidłowego gojenia, rozjaśnienia blizny, redukcji jej rozmiarów i zmniejszenia widoczności. Plaster przyklejamy na miejsce poddające się gojeniu raz na dobę (maksymalnie na 5 dni), po czym wymieniamy na nowy. Żele czy maści silikonowe możemy stosować na okolice poddawaną ciągłym ruchom, gdzie przylepienie plastra jest utrudnione. Bliznę smarujemy 2 razy dziennie.
maści z wyciągiem z cebuli – wyciąg z cebuli zawiera związki o działaniu przeciwzapalnym i antybakteryjnym oraz zwiększającym rozkład nowo powstałego kolagenu, co zapobiega powstawaniu blizn przerostowych. Aby stosowanie maści było skuteczne, należy aplikować ją na bliznę kilka razy dziennie przez co najmniej 8 tygodni.
terapia uciskowa – używana jest specjalna odzież uciskowa, aby zapobiegać tworzeniu się blizn przerostowych po oparzeniach. Metoda ma 80% skuteczności. Odzież powinna być noszona przez kilkanaście godzin dziennie przynajmniej przez 4 miesiące.
toksyna botulinowa (botox) – jest głównie znana ze swojego działania przeciwzmarszczkowego. Toksyna botulinowa jest stosowana do usuwania zmarszczek mimicznych, gdyż powoduje rozluźnienie mięśni i wygładzenie zmarszczki. Zastosowanie znajduje również w leczeniu blizn. Skurcz mięśni utrudnia proces gojenia się rany. Dzięki swojemu działaniu minimalizującemu napięcie mięśni, zapobiega powstawaniu blizny.
Miejscowe iniekcje ze steroidów
Są stosowane we wczesnych bliznach przerostowych czy keloidach. Glikokortykosteroidy działają przeciwzapalnie, hamują syntezę kolagenu i tym samym zapobiegają rozrostowi blizny. Najczęściej stosuje się triamcinolon w dawce 10-40 mg/ml. Iniekcje powtarza się co 2-4 tygodnie. Dobre efekty są widoczne już po 2-3 zabiegach.
Laseroterapia
Powszechnie stosowana, jedna ze skuteczniejszych metod usuwania blizn zarówno zanikowych jak i przerostowych. Laser działa na skórę wywołując termiczne uszkodzenie, następuje aktywacja białek szoku cieplnego, co skutkuje przebudową kolagenu i elastyny. Wśród laserów wyróżniamy:
– lasery ablacyjne – działają na zasadzie odparowania wody z naskórka i górnych warstw skóry właściwej oraz obkurczania włókien kolagenowych. Do laserów ablacyjnych należą laser CO2, wykorzystujący dwutlenek węgla oraz laser Er-YAG, czyli erbowo-yagowy, emitujący światło o długości 2940 nm.
– lasery nieablacyjne – emitują promieniowanie działające bezpośrednio na głębsze warstwy skóry, bez uszkodzenia naskórka, jak to ma miejsce w laserach ablacyjnych. Stosujemy je zarówno w kosmetologii i medycynie estetycznej do wygładzenia zmarszczek, blizn potrądzikowych, usunięcia przebarwień czy teleangiektazji. Do laserów nieablacyjnych należą m.in. laser diodowy, laser ND-YAG, laser PDL.
Zarówno laser ablacyjny i nieablacyjny mogą być używane w technologii frakcjonowania, czyli wykonywaniu mikroskopijnych, wąskich kolumn uszkodzenia termicznego skóry. Dzięki temu, że laser frakcyjny nie działa na całą powierzchnię skóry, a wokół termicznie uszkodzonej tkanki pozostaje nienaruszona skóra, to gojenie jest przyspieszone, a ryzyko powstawania przebarwień i blizn jest znacznie zredukowane.
Ilość i czas trwania zabiegów zależy od wielkości, głębokości zmiany i stosowanego urządzenia. Przed zabiegiem nie wolno opalać skóry, stosować kosmetyków z retinolem. Skóra po zabiegu może być zaczerwieniona, obrzęknięta, mogą pojawiać się strupki. Wszystkie skutki uboczne znikają po kilku dniach, maksymalnie kilku tygodniach. Po laseroterapii należy unikać ekspozycji na słońce, stosować wysokie filtry (SPF 50), nie korzystać z peelingów chemicznych i mechanicznych, stosować kremy łagodzące, delikatne środki do mycia twarzy.
Radiofrekwencja mikroigłowa
Nowa metoda stosowana w leczeniu blizn. Łączy w sobie moc dwóch zabiegów : radiofrekwencji i mikronakłuwania znanego z mezoterapii igłowej. Radiofrakwencja polega na wykorzystaniu fal elektromagnetycznych do podgrzania tkanek do temperatury 45-60 stopni i wywołaniu szoku termicznego. Powstające mikrouszkodzenia termiczne pobudzają procesy naprawcze tkanek. Wzrasta produkcja kolagenu, co skutkuje poprawą elastyczności i sprężystości skóry, wygładzeniem istniejących blizn czy zmarszczek. Urządzenie zbudowane jest z głowicy zawierającej mikroigły, które wkłuwają się w skórę na głębokość od 0,5 do 3,0 mm. Mikroigły są podgrzewane na swojej całej długości do odpowiedniej temperatury. Oprócz redukcji blizn radiofrekwencję mikroigłową wykorzystuje się do eliminowania zmarszczek, korekcji owalu twarzy, usuwania przebarwień, cellulitu, rozstępów czy w leczeniu nadpotliwości. Zabieg daje najlepsze efekty, gdy jest wykonywany 3-4 razy w odstępach jednego miesiąca. Potem można robić zabiegi przypominające raz na pół roku. Przeciwskazaniami do radiofrekwencji mikroigłowej są :
– ciąża
– cukrzyca
– epilepsja
– niewyrównana choroby tarczycy
– choroby autoimmunizacyjne np. choroba Hashimoto
– ostre stany zapale skóry, skłonność do keloidów
– leczenie izotretinoiną
– trądzik różowaty.
Peeling chemiczny – czyli zabieg kontrolowanego złuszczania chemicznego skóry. Najczęściej stosuje się kwas trójchlorooctowy, glikolowy, migdałowy. Podstawą skuteczności peelingu jest dobranie przez lekarza odpowiedniego rodzaju substancji i właściwego stężenia.
Wypełnianie tkanek – zabieg stosowany w bliznach zanikowych. W zagłębienie blizny wykonuje się iniekcje z substancji wypełniających. Powszechnie używa się kwas hialuronowy, hydroksyapatyt wapnia, kwasu L-polimlekowego,, polikaprolakton czy autologiczny przeszczep tkanki tłuszczowej. Ubytek tkankowy zostaje wypełniony, dodatkowo zachodzi pobudzenie fibroblastów, czyli komórek skóry produkujących kolagen.
Podcinanie blizn
Zabieg polega na przecięciu włókien tkanki łącznej znajdującej się między powierzchnią skóry, a tkanką podskórną i uwolnieniu jej ze zrostów. Pod powierzchnię skóry wprowadzamy po uprzednim znieczuleniu miejscowym cienki nożyk chirurgiczny, którym przecinamy zrosty. Następnie w celu wypełnienia ubytków w bliznach zanikowych przez to samo nacięcie w skórze umieszczamy kaniulę z kwasem hialuronowym, aby zapobiegać ponownemu tworzeniu się zrostów. Po podcięciu blizn wykonujemy zabiegi laserowe, aby zintensyfikować efekt leczenia.
W trakcie zrywania włókien tkanki łącznej dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych skóry. Po zabiegu może pojawić się siniak, który utrzymuje się zwykle 4-5 dni. Skóra może być początkowo obolała, zaczerwieniona. Okres rekonwalescencji po zabiegu wynosi tydzień czasu. Przez najbliższe tygodnie unikamy opalania się na słońcu, stosujemy wysokie filtry przeciwsłoneczne, nawilżamy skórę.
Po więcej informacji na temat dostępnych metod usuwania blizn zapraszamy na naszą stronę https://anlaya.pl/ oraz bezpośrednio do naszej kliniki znajdującej się w Józefowie (okolice Otwocka) !!!
